မိုးမခနဲ႔ စကားလက္ဆုံ - ဇာဂနာ - (ေလေဘး ဒုကၡသည္ေတြက ဘန္ကီမြန္းကို ေမွ်ာ္ေနသလား)

Make Shift Tents for Burmese Refugee setup by the Burmese volunteer led by Burmese Artists

မိုးမခနဲ႔ စကားလက္ဆုံ - ဇာဂနာ
(ေလေဘး ဒုကၡသည္ေတြက ဘန္ကီမြန္းကို ေမွ်ာ္ေနသလား)
မိုးမခ
ေမ ၂၀၊ ၂၀၀၈

ေမး - ေဟာဗ်ာ။ ညဖက္ မိုးခ်ဳပ္ေနျပီပဲ။ ဘာေတြ အလုပ္မ်ားေနတာပါလိမ့္။

ေျဖ - ေန႔ေရာ၊ ညေရာ မအားရပါဘူးဗ်ာ။ အခု က်ေနာ္တို႔ ပစၥည္းေတြ … ကယ္ဆယ္ေရးပစၥည္းေတြ ကားေပၚတင္ေနတယ္။

ေမး - အခုက ဘယ္ေနရာမွာလဲ။

ေျဖ - ဘုန္းဘုန္းေတြရဲ႔ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းေတြမွာ။ ဒိုင္နာ ၈ စင္း အျပည့္ ျဖည့္ေနတယ္။ ကယ္ဆယ္ေရး ပစၥည္းေတြေပါ့ဗ်ာ။

ေမး - ဘယ္ကို ခ်ီတက္မွာလဲ။ ဘယ္ေလာက္ထိ သြားႏိုင္ျပီလဲ။

ေျဖ - ဘိုကေလး၊ ေဒးဒရဲ၊ ဖ်ာပုံ။ ဖ်ာပုံကေန ကားကိုေမာင္း ျပီးရင္ေတာ့ ေရလမ္းက စက္ေလွေတြနဲ႔ ခြဲေ၀ျပီး ၀င္ၾကရမယ္။

ေမး - ကားလမ္းတေလ်ာက္မွာေကာ။ အဆင္ေျပေနၾကျပီလား။

ေျဖ - မေျပပါဘူုးဗ်ာ။ လမ္းေဘး ေတာက္ေလ်ာက္မွာ ဒုကၡသည္ေတြက ကားလမ္းအထိကို ထြက္ျပီၤး အကူအညီေတာင္းေနၾကတယ္။ မိုးေရထဲမွာေတာင္ ရပ္ျပီးေတာ့ေပါ့။ က်ေနာ္တို႔က ေလာေလာဆယ္ သူတို႔ကို ေက်ာ္ျဖတ္ျပီးေတာ့ ေ၀းတဲ့ေဒသ၊ ေရလမ္းက ေပါက္တဲ့ ေနရာေတြကို ၀င္ေနရတာေလ။

ေမး - ဒုကၡသည္ စခန္းေတြ ဖြင့္လွစ္ေပးထားတယ္ ဆိုတာကေကာ။

ေျဖ - ဒီေလာက္နဲ႔ မလုံေလာက္ဘူး။ အမ်ားၾကီး လိုေနတယ္။ အမ်ားၾကီး။ စက္ေလွနဲ႔ ၀င္သြားရတဲ့ ရြာေတြဆိုတာ ကယ္ဆယ္ေရးတို႔၊ ဘာတို႔ မၾကားဘူးဖူး။ ဒီလိုပဲ စမ္းတ၀ါး၀ါးနဲ႔ အသက္ရွင္ေနၾကတာ။ မေငးဒိုင္နယ္၊ အိမ္ေျခ ၁၀၀၀၊ ၇၀၀ ပ်က္၊ လူ ၂၀၀ ေသ၊ ေပ်ာက္ ၃၀၀။ စားမစရာ မရွိဘူး။ ၀တ္စရာ မရွိဘူး။ ဒါမ်ဳိးရြာေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္တယ္။

Zarganar received donation from concerned public at Pegu

ေမး - ကယ္ေနတဲ့ လွဴေနတဲ့ ပုံေတြကေတာ့ အမ်ားၾကီး ေတြ႔ေနရတာပဲ။

ေျဖ - ဒါက ကယ္ဆယ္ေရး လက္လွမ္းမီတဲ့ ေနရာေတြကိုး။ ေတာကို တိုးသလို ဆက္တိုးဦး၊ ဆက္သြားဦး။ အမ်ားၾကီး က်န္ေသးတယ္။ အဲဒါကို စာနယ္ဇင္း ပညာတတ္ၾကီးတခ်ဳိ႔က ဒီလိုကူေန ကယ္ေနရင္ ေရသာခို အေခ်ာင္သမား စိတ္ဓာတ္ေတြ ၀င္ျပီး တိုင္းျပည္တျပည္လုံး သူေတာင္းစားၾကီးပဲ ျဖစ္ကုန္ေတာ့မယ္ … တို႔။ ဒီလူေတြက ဒုကၡသည္ အစစ္မဟုတ္ဘူး၊ ေတာင္ေၾကာင္ေတြ၊ ရန္ကုန္တက္ျပီး ဓါးျပတိုက္လာမယ့္ လူေတြဆိုျပီး ေလ်ာက္ေရးေန၊ ေလ်ာက္ေျပာေနၾကတယ္ဗ်ာ။

Monks & Burmese people volunteerily work together hand in hand to help relief the storm victims

Burmese Artist, Nga Pyaw Gyaw seen at the help camp (excuse the date on the camera)

Ko Lu Gyaw Group, Burmese Artists Volunteer Group accpeting donation from Public (excuse the date on the camera)

ေမး - ေအာ္ အဲသလို သူေတာင္းစားတိုင္းျပည္ၾကီး ျဖစ္မွာစိုးလို႔ ထိပ္ကေန ပိတ္ျပီး အကူအညီေတြကို စိစစ္ေနရတာေပါ့ေနာ္။ သတင္းစာထဲမွာလည္း ေတြ႔ေနရတာကိုး။

ေျဖ - ဘာမွ မရဘူး၊ ဘာမွ မရွိဘူး၊ ဘာမွ မေရာက္ဘူး။ ဘယ္မွ သြားလို႔ မရဘူး။ အဲလိုမ်ဳိး ရြာေတြ ရြတ္ျပရမယ္ ဆိုရင္ - ေဒးဒရဲမွာ ၉၆ ရြာ၊ ျမင္းကကုန္း ေခ်ာင္း၀ ၅၀၊ ေနာက္ျပန္တိုး ၂၀၀။ တူးေျမာင္း ၁၀၀။ ထံနီးပတ္၊ ဂြၾကီး၊ မေငးေလး၊ က်ဳံထမင္း၊ တိုက္စု၊ ခေနာင္ အမ်ားၾကီးပဲ။ ရြာေတြ ရြာေတြ။

ေမး - ကုလက အဖြဲ႔ေတြ၊ ေရာက္ႏွင့္ေနတဲ့ ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ခင္ဗ်ားတို႔ေတြ လက္တြဲျပီး အသိအမွတ္ျပဳျပီး လုပ္ေနၾကသလား။

ေျဖ - လုပ္ႏိုင္သေလာက္ေတာ့ လုပ္ပါတယ္။ ကိုယ့္အလုပ္ေတြနဲ႔ ကိုယ္ အရမ္းပိေနေတာ့လဲ အားလုံးေတာ့ လိုက္မေျပာႏိုင္၊ လိုက္မၾကည့္ႏိုင္ဘူး။ ဒီမွာဆို ျဖဴျဖဴသင္းတို႔၊ အႏုပညာရွင္ေတြ၊ ျပီးေတာ့ ေစတနာရွင္ ျပည္သူလူထု အလွဴရွင္ေတြ စုေပါင္းျပီး သြားလာ လုပ္ကိုင္ေနရတာပါဗ်ာ။

ေမး - ကိုေက်ာ္သူတို႔၊ မေရႊဇီးကြက္တို႔ဖက္ကလည္း အလုပ္ေတြ အရမ္းမ်ားေနတယ္ေနာ္။

ေျဖ - ဟုတ္တယ္။ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ရွိတဲ့လူေတြ အားလုံးကေတာ့ ရွိတဲ့တႏိုင္တပိုင္နဲ႔ ထလာျပီး လုပ္ၾကတာပဲ။ စြပ္က်ယ္နဲ႔ ထလာတဲ့သူက စြပ္က်ယ္ခၽြတ္ျပီး ကူတာပဲ။ လွဴတာပဲ။ ဘာမွ ေလ်ာက္ေျပာမေနဘူး။

Displaced Burmese Children at the shelter (old school converted into shelter)

ေမး - တပူေပၚ ႏွစ္ပူဆင့္ေတြေကာ ဘာေတြရွိသလဲ။

ေျဖ - အေမ အေဖ မရွိေတာ့တဲ့ မိဘမဲ့ မိသားစုမဲ့ ကေလးသူငယ္ေတြ အမ်ားၾကီးပဲ။ သူတို႔အတြက္ မိဘမဲ့ကေလးစခန္းတခု ေထာင္ဖို႔လုိတယ္။ ဒုကၡသည္ စခန္းေတြလည္း အမ်ားၾကီး လြတ္လြတ္လပ္လပ္ အေႏွာက္အယွက္မရွိ ေထာင္ႏိုင္ဖို႔၊ ကူညီေပးႏိုင္ဖို႔၊ ေၾကညာေပးႏိုင္ဖို႔ လိုတယ္။ ေရွ႔က ေဆာက္၊ ေနာက္က ဖ်က္တို႔။ ဟိုပို႔ ဒီပို႔ … ဟိုေျပာင္း ဒီေျပာင္းဆိုရင္ ဘယ္လိုမွ ေရွ႔မတိုးႏိုင္ဘဲ ျဖစ္လိမ့္မယ္။

Make Shift Tent for Burmese Refugees

ေမး - ဘယ္လိုမ်ား ခင္ဗ်ားတို႔ ဒုကၡသည္စခန္းေတြ ေဆာက္ေနသလဲ။

ေျဖ - ဒုကၡသည္ စခန္းမဟုတ္ဘူးဗ်။ ယာယီတဲေတြ။ လူၾကမ္းအဖြဲ႔က လိုက္ေဆာက္ေပးေနတယ္။ အခု။

ေမး - ဖ်က္တာေတြေကာ ရွိသလား

ေျဖ - ေကာ့မွဴးကယ္ဆယ္ေရးစခန္းကို ဖ်က္ပစ္လိုက္ျပီ။

ေမး - ယူအန္က အၾကီးအကဲေတြ လာမယ္ေလဗ်ာ။ သူတို႔ကို တင္ျပေပးရမွာေပါ့။ ခင္ဗ်ားတို႔က …

ေျဖ - ေအာင္မယ္ေလး။ လူၾကီးေတြလာမယ္ဆိုရင္ လမ္းေၾကာင္းရွင္းတယ္ဆိုတာ အဲဒါပဲ။ လမ္းေပၚက ဒုကၡသည္ေတြကို ရွင္း၊ လမ္းေဘးက ကၽြတ္ကၽြတ္အိတ္ဆြဲ ကယ္ဆယ္ေရးအလွဴရွင္ေတြကို ရွင္း။ စည္းကမ္းရွိေသာ ေလေဘးဒုကၡသည္ႏွင့္ စခန္းမ်ားကိုသာ ျမင္သာ ထင္သာ ထားဆိုေတာ့ … အလွဴရွင္ေတြက လွဴလို႔ မရေတာ့ဘူး။

ေမး - ဟိုက္။ ဒုကၡသည္ေတြက လူၾကီးေတြ လာမယ္ဆိုမွ ကာလနာ ပိုတိုက္တာေပါ့။ စားစရာမရွိ၊ ေျပးစရာမရွိ။

ေျဖ - အဲဒါေၾကာင့္ ဒုကၡသည္ေတြက က်ိန္စာတိုက္ေနၾကတယ္။ အဲလိုေျပာရတာေတာ့ မေကာင္းပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ ဒါက ျဖစ္ရပ္မွန္ပဲ။ ဘန္ကီမြန္း ေလယာဥ္ပ်က္က်ပါေစတဲ့။ သူလာမယ္ဆိုလို႔ ငါတို႔ေတြ အလွဴရွင္ေတြေတာင္ ရွားပါးကုန္ျပီတဲ့။

Old people waiting in line for food donation

ေမး - အခု ဘာေတြ လွဴေနရသလဲ။

ေျဖ - ဆန္အိတ္ ၃၀၀၊ အ၀တ္မ်ဳိးစုံ ၄၂ အိတ္၊ လက္ႏွိပ္မီး ၄၂၀၊ မိုးကာတဲ ၄၀၀၊ ဆား ၁၀ အိတ္၊ ေခါက္ဆြဲေျခာက္ ၂၀၀၀၊ ကာေဘာ္လစ္ ၅၀၀၀၊ ယားနာေဆး ၁၅၀၀၊ ဓာတ္ဆား ၂၀၀၀။

ေမး - အဖြဲ႔အစည္းၾကီးေတြဆီက ရသလား၊ အျပင္က ၀ယ္ရတာလား။

ေျဖ - ၀ယ္ရတာပါခင္ဗ်ာ။ ပြဲရုံ၊ ေညာင္ပင္ေလးေစ်း၊ ေဆးဆိုင္ေတြဆီက လိုက္၀ယ္ရတာပါ။ ဂိုေဒါင္ထြက္ ပစၥည္းေတြ တခုမွ မပါပါေၾကာင္း။

Children at the Shelter converted from School building

ေမး - အကူအညီေပးေနတဲ့ အဖြဲ႔ၾကီးေတြက ဘယ္မွာ ကယ္ဆယ္ေရးေတြ လုပ္ေနသလဲ။

ေျဖ - ဘုိကေလး၊ လပၸတၱာေတြမွာ။ စခန္းေတြ ေဆာက္ေပးတယ္။ သူတို႔ပစၥည္းေတြနဲ႔ အကူအညီေတြ ေပးတယ္။ တခ်ဳိ႔ကိစၥေတြမွာ ကူညီေပးပါတယ္။

ေမး - သတင္းနဲ႔ ျပန္ၾကားေရးက ဘယ္လိုလုပ္ၾကသလဲဗ်ာ။ ဟိုမွာ လုိတယ္။ ဒီကို လာပါ။ ၀ိုင္းၾကပါအုံး ဆိုတာမ်ဳိးေတြ …

ေျဖ - အဖြဲ႔အစည္းၾကီးေတြကေတာ့ သူတို႔ အစီအစဥ္ေတြနဲ႔ သူတို႔ရွိတာေပါ့။ က်ေနာ္တို႔လိုမ်ဴိးေတြက အဲဒါမ်ဳိး လုပ္လို႔ မရဘူးေလ။

ေမး - ဆရာ၀န္ေတြေကာ ပါသလား

ေျဖ - ဆရာ၀န္ အၾကီး ၄ ေယာက္၊ အငယ္ ၆ ေယာက္ပါတယ္။ ေဆးဖိုးက အနည္ဆုံး တေန႔ကို ၂ သိန္း ကုန္တယ္ဗ်။

ေမး - ကယ္ဆယ္ေရးတို႔၊ ရွင္းလင္းေရးတို႔ ဘယ္လို ၀င္ရသလဲ။

ေျဖ - မေငးၾကီး ဒိုင္နယ္ဆိုရင္၊ ေခ်ာင္းထျပင္ဖက္ သြားေတာ့၊ လူေသေတြက ေခ်ာင္းရိုးအတိုင္း ေမ်ာေနတာ။ ရြာေတြက ဆက္ေနတာ၊ ကန္ေညာင္၊ သာယာကုန္း၊ ကန္စု၊ ထိန္ေတာ၊ တဆက္တည္းပဲ။ စက္လႊေတြနဲ႔ သစ္ပင္ေတြကို ျဖတ္ျပီး ၀င္ရတယ္။ အနံ႔ေတြ ဆိုးလိုက္တာေနာ္။ အန္ေတာင္ယူရတယ္။ အခုလိုမ်ဳိး ေတာက္ေလ်ာက္ လိုက္ကူ၊ လုိက္ရွင္းေနတာေနာ္၊ ဘာမွ ဒီထက္ ေရာဂါတို႔ ဘာတို႔ ထပ္မျဖစ္ဘူးဆိုရင္ေတာင္ ေနာက္ ၃၊ ၄ လ ရွင္းရမွာ။ လိုက္ရွာျပီး အကူအညီ အေစာင့္အေရွာက္ေတြ ေပးေနရမွာ။

ေမး - အဖြဲ႔အစည္းၾကီးေတြရဲ႔ ကူညီေနတဲ့ ႏႈန္းကေကာ။

ေျဖ - လပၸတၱာမွာ စုရပ္ ၄၉ ခု ရွိတယ္။ မိသားစုေပါင္း ၄၉ ၅၂၇ ရွိတယ္။ တဲက လူ ၁၃ ၃၃၅ ပဲ ေပးႏိုင္တယ္။ က်ေနာ္တို႔က အဲဒီေလာက္မ်ဳိးေတာင္ မကူႏိုင္ပါဘူး။ ဒါပမဲ့ ရပ္ၾကည့္ေနလို႔မရဘူး။ ေစာင့္ေနလို႔ မရဘူး။ အခု ၂ ပတ္ေက်ာ္ျပီ။

ေမး - ၀မ္းနည္းတဲ့ ရက္ ေလး ဘာေလး ခင္ဗ်ားက မေၾကညာဘူးလား။

ေျဖ - အို ဘာေတြ လာေမးေနတာလဲ။ ဒီမွာ မနက္ မိုးလင္းေတာ့မယ္။ ပစၥည္းေတြ တင္လို႔ ျပီးေတာ့မယ္။ ေစတနာရွင္ လူငယ္ေတြကို ထမင္းေကၽြးၾကမလို႔ ၀ိုင္းကူလိုက္အုံးမယ္။ ဒါပဲေနာ္။

ေမး - ဟုတ္ …

At the monastery, the shelter place for displaced childen after the Nagis Storm

Zarganar seen with some non-Burmese in Yangon